ปัจจุบันผู้ใหญ่และผู้สูงอายุได้มาที่คลินิกนักท่องเที่ยว โรงพยาบาลเวชศาสตร์เขตร้อนมากขึ้น ส่วนหนึ่งเข้ามาถามปรึกษาเกี่ยวกับวัคซีนปอดอักเสบ (Pneumococcal vaccine) ว่าฉีดดีไหม วัคซีนตัวนี้ป้องกันปอดอักเสบได้แค่ไหน และที่บางคนเรียกว่าวัคซีนป้องกันการติดเชื้อในกระแสเลือดเป็นวัคซีนตัวเดียวกันไหม ป้องกันได้จริงหรือ ฯลฯ
จริงๆเรื่องของวัคซีนตัวนี้มีรายละเอียดพอสมควรครับ และอาจทำให้สับสนได้ง่าย เรามาดูกันเป็นข้อๆดีกว่าครับ น่าจะทำให้เข้าใจง่ายขึ้น
1. วัคซีนป้องกันปอดอักเสบคืออะไร ป้องกันได้มากแค่ไหน
ต้องเริ่มเกี่ยวกับตัวโรคก่อนดีกว่าครับ โรคปอดอักเสบ(Pneumonia)ในที่นี่ เรากำลังพูดถึงโรคปอดอักเสบจากการติดเชื้อ หรือเรียกว่าคนไทยเรียกว่าโรคปอดบวม เป็นโรคที่เกิดจากการติดเชื้อ มีอาการหลักๆคือ มีไข้สูง ไอ หอบเหนื่อย มักจะเจอในผู้สูงอายุ ผู้ที่มีโรคประจำตัว หรือมีภูมิคุ้มกันที่ไม่แข็งแรง ซึ่งเชื้อโรคที่ทำให้เกิดปอดบวม/ปอดอักเสบได้มีหลายตัวครับ ไม่ว่าจะเป็นเชื้อแบคทีเรียหลายชนิด เชื้อไวรัสต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ เชื้อโควิด ฯลฯ เชื้อพวกนี้ทำให้เกิดโรคปอดบวม/ปอดอักเสบได้ทั้งนั้น
แต่วัคซีนที่เรากำลังพูดถึงคือวัคซีนป้องกันปอดอักเสบเป็นวัคซีนที่ทำขึ้นเพื่อป้องกันการติดเชื้อนิวโมคอกคัส (Pneumococcus) หรือมีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Streptococcus pneumoniae ซึ่งเป็นแบคทีเรียชนิดหนึ่ง ที่เป็นสาเหตุทำให้เกิดปอดอักเสบได้บ่อยในคนทั่วไป และในชุมชน ถ้าพูดตามตรงคือ วัคซีนป้องกันปอดบวมที่เราพูดๆกัน สามารถป้องกันการเกิดปอดบวมได้จริง แต่ป้องกันเชื้อได้ 1 ชนิดเท่านั้นคือ เชื้อ Pneumococcus (ซึ่งเป็นเชื่อที่พบว่าเป็นสาเหตุบ่อย) แต่วัคซีนนี้ป้องกันปอดบวมจากเชื้ออื่นๆไม่ได้ครับ แปลว่าเรายังสามารถเป็นปอดบวมจากเชื้อแบคทีเรียอื่นๆ หรือเป็นปอดบวมจากเชื้อไข้หวัดใหญ่ได้ ไม่เกี่ยวกันครับ
2. ทำไมวัคซีนนี้มีหลายชนิด เห็นว่ามีแบบ 15, 20, 23 สายพันธุ์ ป้องกันการติดเชื้อได้กี่สายพันธุ์กันแน่ และแบบไหนดี
กลับมาที่เชื้อ Pneumococcus กันสักนิดครับ เชื้อชนิดนี้มีสายพันธุ์ต่างๆมากมาย เอาเฉพาะที่ก่อโรคในคนก็มีมากกว่า 90 สายพันธุ์ (strains) แล้ว แต่ในจำนวน 90+ สายพันธุ์ ตัวที่ก่อโรคและพบบ่อยคือสายพันธุ์พวกนี้ครับ คือ 1, 3, 5, 6A, 6F, 7F, 9V, 19A ไม่ต้องจำและไม่ต้องสนใจตัวเลขครับ แค่จะยกตัวอย่างให้ดูว่า สายพันธุ์มีความหลากหลายมาก เราไม่สามารถเอาทั้ง 90 สายพันธุ์มาทำเป็นวัคซีนได้ บริษัทยาจึงต้องเลือกเอาสายพันธุ์ที่พบบ่อยมาทำเป็นวัคซีนก่อน สมัยก่อนวัคซีนรุ่นแรกที่เรามีคือ PCV . . . → Read More: ผู้ใหญ่/ผู้สูงอายุฉีดวัคซีนป้องกันปอดอักเสบดีไหม จำเป็นแค่ไหน
